De naamplaatjes op de gevel van het statige herenhuis zijn overduidelijk. In dit pand wonen en werken Vascobelo, Belgian’s Finest Coffee en Isabel Miquel Arqués, Finest Art Photography & Books in harmonie. Met twee van mijn favoriete k’s (kunst en koffie) in de hoofdrol kan het interview al niet meer stuk. Bijna twee uur later ronden we het gesprek af dat over de ganse wereld flitste van Spanje naar Nederland, van Rungstedlund naar Antwerpen, van Londen naar New Mexico met één rode draad; de poëtische fototrilogie Beyond Borders waaraan de kunstenaar werkt en waarvan net het eerste deel verscheen bij Ludion.
Met een stralende glimlach leidt de kunstenaar me rond in haar woning, een immens huis dat, nadat drie van de vier kinderen het ouderlijk nest verlaten hebben om uit te zwerven over de ganse wereld, te groot is geworden. Alleen de jongste woont nog thuis. De liefde waarmee ze over haar gezin en deze plek vertelt, toont het belang aan van familiebanden. Isabel vertelt me dat haar vader op jonge leeftijd stierf en zij daardoor noodgedwongen al snel in het familiebedrijf moest meedraaien. Een harde leerschool die haar prioriteiten voor leven vastpinde. De grote tafel die uitkijkt op de immense stadstuin vormt dan ook vaak het middelpunt van huiselijke taferelen. De bovenste verdieping van het pand is ondertussen een B&B geworden waar gasten zich ongetwijfeld vergapen aan de schoonheid en eerbiedwaardige eruditie van gebouw en interieur.
Na een eerste tasje koffie trekken we naar de eerste verdieping waar zich het atelier van Isabel bevindt. Tientallen boeken en partituren liggen verspreid in kasten. Tarkovski ligt broederlijk naast Picasso, Balthus en Stieglitz delen het gezelschap van Mozart en Poussin. En natuurlijk ook veel werk over Karen Blixen, Virginia Woolf en Georgia O’Keeffe, de drie vrouwen die de hoofdrol spelen in Arqués’ trilogie.
Een quasi verlegen Stephan Vanfleteren voor de camera
Op mijn vraag of er veel verschil is tussen de kunstenaar en de mens antwoordt Isabel uitgebreid dat door haar verleden de nadruk altijd heel hard op de familiebanden heeft gelegen. Daarom ook dat ze pas op latere leeftijd zich volledig aan de kunst heeft kunnen wijden. Ze geeft wel toe dat ze zich wel echt pas als kunstenaar beschouwde na de publicatie van haar boek Portret met garnaalkroket (eveneens bij Ludion) in 2009. Bekende Vlamingen en voedsel, zelfs in 2009 was de link al aanwezig. Marie Vinck, Jan Hoet, Tom Lanoye, Luc Tuymans, maar ook fotografen als Dirk Braeckman en Stephan Vanfleteren poseren voor haar lens. Isabel lacht als ik haar vraag hoe ze tot dergelijk project gekomen is. Ze trok haar stoute schoenen aan en contacteerde 47 verschillende bekende koppen met de vraag of ze gedurende een kwartier konden poseren met een soort voedsel waarmee ze zich associeerden. You have to have courage. Het levert hilarische beelden op van een Adriaan Raemdonck die zijn ode brengt aan de aardappeleters van Van Gogh of van een schijnbaar verlegen Vanfleteren die zijn gezicht van de camera afwendt en zich laat portretteren met een garnaalkroket in de handen. “Ik moet wel toegeven dat ik de termijn van een kwartiertje meestal wel overschreed”, vult ze lachend aan.
No time to waste
Of ze een vast ritueel of tijdstip heeft om met haar kunst bezig te zijn? Zonder te aarzelen antwoordt Isabel in het Engels ‘she believes in hard work’. Ook in haar taalgebruik sijpelt de wereldreiziger meer dan eens binnen. Ze schakelt tussen Nederlands en Engels en in haar enthousiasme sijpelen er meer dan eens woorden uit haar moedertaal in haar antwoorden. Discipline is nodig om iets te bereiken, ze is dan ook elke dag bezig met haar werk en ze voegt er lachend aan toe dat ze, door op latere leeftijd te beginnen, niet de luxe heeft om te procrastineren.
Inspiratie vindt Isabel overal: van anonieme daguerreotypie tot bekende namen als Sally Man, Alfred Stieglitz, Dirk Braeckman, … tientallen namen flitsen voorbij bijgestaan door een handgebaar dat verwijst naar de plek waar zich de fotoboeken van bijhorende namen bevinden. Toch hebben deze namen voor haar allemaal iets gemeen. Het zijn fotografen wier werk geen perfectie nastreeft, maar eerder een zekere kwetsbaarheid in beeld brengt. Die een emotie willen vatten en vervolgens delen. Voor Isabel wordt haar werk niet alleen gevoed door de fotografie an sich. Ze omschrijft haar inspiratie als een driehoek waarin fotografie, schilderkunst en literatuur op elkaar inspelen. Of ze met die twee andere disciplines aan de slag wil? Over de schilderkunst is ze vrij duidelijk. De muze heeft haar niet begenadigd met een schildershand. Aan literatuur heeft ze zich al wel gewaagd en ook daar deden haar stoute schoenen haar werk belanden op de schrijftafel van Gallimard. Close but not close enough.
No pleaser
Van fotografie naar literatuur, van de Oude Meesters naar Andrej Tarkovski. Ik heb het al lang opgegeven om mijn vragen lineair op haar af te vuren en samen dwalen we verder over tijd en grenzen: Beyond Borders. “Grenzen doorbreken en overschrijden, je comfortzone achter je laten. Isabel geeft toe dat het enerzijds beangstigend kan overkomen, maar dat wie deze angst overwint vleugels zal krijgen. “Deconstructie leidt tot de opbouw van iets nieuws.” Kunst verlangt volgens Isabel originaliteit, ook al is het resultaat ervan niet altijd even mooi. Deze zoektocht naar deze originaliteit is moeilijk want het confronteert de kunstenaar ook met de vraag hoe deze zich nog kan onderscheiden van alle anderen. Haar antwoord daarop is dat je eerlijk voor jezelf en je kunst moet zijn. Your art is not made to please the others. Maar ze verzacht haar pleidooi door eraan toe te voegen dat er nu eenmaal concessies nodig zijn in bepaalde gevallen.
Drie boeiende vrouwen
Waarom de keuze voor Blixen, Woolf en O’Keeffe? Isabel is duidelijk. Omdat het drie sterke vrouwen zijn die elk op hun eigen manier met hun oeuvre het verschil maakten. De levens van Blixen en Arqués lijken op vele punten elkaar te raken. Op bepaalde momenten lijkt het zelfs wel dat de foto’s in het boek even goed in haar studio konden gemaakt zijn en niet in Blixens landgoed in Rungstedlund. Het boek opent en eindigt met een inktzwarte nacht waar de sterren niet voldoende kracht hebben om door te dringen op het fotopapier.
Terwijl we door het boek bladeren licht Isabel de genese ervan toe. Het bed van Blixen staat voor zowel geboorte als dood. Haar foto’s zijn niet gemakkelijk. Ze vergen de nodige aandacht van de lezer. Wie snel een aantal foto’s wil bekijken met een hoog instagramgehalte is eraan voor de moeite. Persoonlijke poëtische interventies wisselen af met tekstflarden uit het oeuvre van Karen Blixen. Halverwege het boek stuit ik op volgend citaat dat door de plaatsing over twee volle pagina’s de ruimte krijgt om te ademen en … je stil te laten staan. Missing life’s heights and depths, peering through a veil.
Plots besef ik hoe het ganse interview herleid wordt tot deze enkele zin. Wie in een comfortzone blijft zal nooit de ware schoonheid van de wereld kunnen zien. Een schoonheid die bij Arqués in elk beeld aanwezig is. Ofwel door het subtiele lijnenspel van een bandenspoor dat je aandacht trekt, of het beeld van een geweer dat tegen de muur rust, of oprukkend water dat trappen overspoelt. Elk beeld gestolde poëzie. Elk woord een treffend beeld.
Ondertussen werkt Isabel volop verder aan het tweede deel van haar trilogie waarvoor ze zich door het oeuvre van Virginia Woolf worstelt. Ze vertelt me hoe ze op 16-jarige leeftijd voor het eerst kennismaakte met het werk van deze schrijfster en dat de lectuur ervan haar schrik inboezemde. In dit deel zullen wellicht geen eigen teksten voorkomen en baseert de kunstenaar zich op de lectuur van het oeuvre. “Er groeien bepaalde beelden in mijn hoofd, beelden die ik wil hertalen naar scènes. Dit vergt een andere aanpak want meestal laat ik in mijn werk het moment spelen. Nu word ik ook een stukje regisseur van mijn kunstwerk.”
En ook voor het derde deel vormen zich de plannen in het hoofd. O’Keeffe is voor Isabel het voorbeeld van de ultieme vrijheid. Ze nuanceert onmiddellijk wel dat ze dan verwijst naar de periode in New Mexico en haar verblijf op Ghost Ranch. “Dat is het leven dat ik wel zou willen leiden,” lacht ze me toe. “Voor dit boek ga ik vooral werken met licht en schaduw waarbij ook het landschap een prominente rol zal spelen.”
Wanneer ik twee uur later de deur achter me toetrek, besef ik dat meer dan de helft van mijn vragen onbeantwoord is gebleven. Maar ik weet dat er nog twee boeken op stapel staan, dus redenen genoeg om de vragenlijst ooit af te werken.
Beyond Borders, Isabel Miquel Arqués in Dialogue with Karen Blixen is uitgegeven bij Ludion. Klik hier voor alle info.
Dit artikel verscheen eveneens in TheArtCouch.
Kunstflaneur.be 