Al meer dan twintig jaar werkt Rob Vanoudenhoven aan collages samengesteld uit details van onder andere pornopublicaties. Pas dit jaar besloot hij met zijn werk naar buiten te treden. In de internationale groepstentoonstelling Hallelujah! bejubelt hij samen met eenentwintig andere kunstenaars het wegtrekken van de donkere covidwolken. TheArtCouch had de primeur om met hem te praten over deze nieuwe artistieke wending in zijn leven.
Zowel Rob als ik hebben een lange rit achter de kiezen wanneer we elkaar ontmoeten in Bree. Op deze locatie viert kunstenaar-curator Bart Ramakers samen met eenentwintig andere kunstenaars de nieuwe vrijheid. En wie Bart kent, weet dat controverse steeds om de hoek kan komen loeren. In de kerk en aanpalende gebouwen van de woon- en leefbuurt op de Triamantsite Bree praten Rob en ik over een lege corona-agenda, het schrijven van een biografie en pornografische kunst.
Hoe ben je in de kunstwereld beland?
Om eerlijk te zijn is kunst altijd aanwezig geweest in mijn leven. Ik ben een frequent bezoeker van musea en galeries, maar moet toegeven dat het door een drukke agenda er niet altijd van kwam. COVID-19 zorgde voor een abrupte leegte in mijn agenda. Voorstellingen vielen weg en ruimden plaats voor tijd.
Bart vroeg me om voor de tentoonstelling een korte biografie te schrijven. Tijdens deze opdracht besefte ik dat ik een overlever ben. Mijn turbulente jeugd lag daar wellicht aan de basis. Daarom ook dat ik altijd overal ‘ja’ op zei. Er moest brood op de plank komen en tegelijkertijd spraken de uitdagingen die op mijn pad kwamen me wel aan. En ik heb me dat nooit beklaagd. Voor de XII werken van Vanoudenhoven heb ik samen met Herman Brood verschillende schilderijen gemaakt. Verf en penselen hebben me sindsdien nooit meer losgelaten. Maar ik ben kritisch. Wellicht te kritisch bij momenten. Wanneer ik dacht een goede grap te hebben en ik ze toevallig elders hoorde, werd ze genadeloos geschrapt. Met dit gevoel maakte ik ook kunst. Ik stelde me de vraag of alles al niet geschilderd was.
De overstap naar collage lijkt me dan niet voor de hand liggend. Want dan vertrek je al van een bestaand beeld.
Dat klopt inderdaad. Ik was onder de indruk toen ik voor de eerste keer in contact kwam met collagekunst. Maar ik hou wel van het repetitieve, patronen. Ik werk er graag mee. Herhaling werkt, geeft rust.
Rob scrolt doorheen de foto’s op zijn gsm en toont me een tafelonderlegger. Hij is enthousiast over het patroon. Ook vorm en kleur van sigarettenpakjes spreken tot zijn verbeelding.
Roken heeft een stigma tegenwoordig. Maar ook pornografie behoort niet tot de alledaagse kunstervaring van de goegemeente. Hoe denk je dat mensen er op reageren?
De eerste reacties waren overwegend positief. Op het eerste zicht is porno controversieel. Maar het is ook big business. Hoeveel miljarden gaan er niet om in de pornowereld? En laten we eerlijk zijn. De Oude Meesters waren niet vies van een blote borst meer of minder. De voluptueuze naakten van Rubens? Ik denk dat Courbet wel wist dat zijn L’origine du monde de nodige controverse zou uitlokken. Jeff Koons? Hij trouwde zelfs met Ilona Staller, een pornoster. In overzichtstentoonstellingen hangt zijn reeks Made in Heaven discreet achter een gordijn voorzien van de nodige waarschuwingsstickers. Ook Marlene Dumas, die je niet onmiddellijk zou associëren met pornografie, baseerde zich voor Fingers (1999) op provocerend beeldmateriaal. Dumas maakte trouwens al in 1986 een interessant onderscheid tussen erotiek en pornografie. “Op dit moment balanceert mijn werk tussen de pornografische tendens om alles te tonen en de erotische neiging om te verhullen waar het net allemaal om draait.”
En waar bevind jij je op deze weegschaal?
Goede vraag. Ik denk dat ik met mijn werk net een averechts effect wil bereiken. Ik tracht vanuit de gore perversiteit iets moois te maken. Ik kan dat best illustreren aan de hand van het werk Hallelujaaah! De titel is niet alleen een knipoog naar de gelijknamige tentoonstelling hier, maar de herhaling van de a-klank. Ik hoef het je niet uit te leggen (lacht). Het zijn negen verschillende collages bestaande uit vrouwenhoofden in een of andere orgastische pose. Ik daag je uit om een pornografisch beeld te vinden. Het lijkt wel alsof de dames in kwestie zingen. Deze negen verschillende Sint-Cecilia vrouwenkoren brengen hun eigen lofzang aan de schepping. De uitspraak van Dumas kan ik dus perfect begrijpen.
In dit werk ga je inderdaad met een speelse knipoog in confrontatie met je materiaal. Ik kan me voorstellen dat het toch wel raar is om in je studio binnen te treden.
Tijdens de puberteit vonden mijn zoon en zijn vriendjes wel dat papa een rare hobby had, maar ze konden er zich wel goed mee verzoenen. (lacht). Het klinkt inderdaad raar, maar ik heb schuiven vol borsten en billen in alle maten en gewichten, van melkwit tot zwart. Door ze uit hun context te halen, worden ze voor mij materiaal, patronen om mee aan de slag te gaan.
En hoe moet het nu verder?
Ik kreeg al veel positieve feedback van vrienden en de naaste omgeving. De grote klik kwam er echter tijdens de opnames van ‘Stukken van mensen’ in de Verbeke Foundation in Kemzeke. Tussen twee opnames ontmoette ik in de tuin Geert Verbeke. Ik moet toegeven dat ik geen idee had hoe die man eruitzag en dat hij een autoriteit was op het gebied van collagekunst. We geraakten aan de praat en hij wilde mijn werk zien. Ik zal wel een gevoelige snaar geraakt hebben, want in het najaar opent een tentoonstelling van mijn collagekunst.
Verwacht je nog een controverse rond je werk?
Ik geef toe dat de andere werken in Bree wel explicieter zijn. Maar we hebben ze dan ook discreet achter een gordijn aan het oog onttrokken. Het is niet de bedoeling van mijn werk om in de eerste plaats te choqueren. Ik probeer met een knipoog een spiegel voor te houden. The Big Bang is inderdaad samengesteld uit een kluwen van in elkaar gestrengelde lichamen waarin ik een patroon trachtte te brengen. Was het de Big Bang of moesten we zoals het ons werd opgedragen, gaan en vermenigvuldigen, en is het daarna ergens misgelopen?
- De tentoonstelling Hallelujah! opent op 19 juni de deuren in Triamant Bree, Meeuwerkiezel 88.
- Door COVID-19 is er geen vernissage, maar de meeste kunstenaars zijn tussen 10 en 17 uur aanwezig.
- Dit artikel verscheen reeds eerder bij TheArtCouch
Kunstflaneur.be 