Het baldadige oeuvre van Narcisse Tordoir

Drie jaar geleden werd beslist om de collectie vanhet Roger Raveel Museum onder te brengen in de oorspronkelijke vleugel waardoor directeur-curator Melanie Deboutte in het nieuwe gedeelte
meer ruimte krijgt voor tijdelijke tentoonstellingen.
Met de tentoonstelling Time Without Future ging de jonge curator met een twintigtal installaties de uitdaging aan om het ‘baldadige’ oeuvre van Narcisse Tordoir (België, 1954) voor te stellen
aan het publiek.

“De grote exporuimte laat ons toe om meer in te zetten op tijdelijke tentoonstellingen met steeds dezelfde rode draad: levende Belgische kunstenaars. Misschien toch nog een extra focus,” licht Deboutte toe, “we vertrekken ook steeds vanuit de schilderkunst om de link met Roger Raveel te bewaren. Maar met Narcisse Tordoir gaan we al vrij losjes om met deze laatste premisse, lacht ze.”

In de eerste zaal worden bezoekers verwelkomt met de woorden Time Without Future is geen eenduidige retrospectieve maar biedt een betekenisvol overzicht van enkele belangrijke momenten uit het baldadige oeuvre van Narcisse Tordoir. Voor de curator vormt het adjectief ‘baldadig’ de perfecte synthese van Tordoirs oeuvre dat bijna vijf decennia omspant. Zijn werk munt uit in zijn extreme gelaagdheid die niet altijd vrij is van scherpe kantjes, terwijl het tegelijkertijd een gevoel van elegantie en esthetiek uitstraalt. “Narcisse daagt de kijker uit, zijn werk wil een kritische blik bieden op een wereld vol geweld en ongelijkheid. Maar vaak met een ondeugende knipoog die we ook bij Raveel vaak terugvinden.”

Geen retrospectieve maar een overzicht

“We noemen Time Without Future met opzet geen retrospectieve tentoonstelling omdat we niet alleen achterom maar ook nog vooruit kijken, waarbij installaties in dialoog treden met vroegere schilderijen en schilderkundige wandsculpturen met digitale creaties.”
In de eerste zaal bevindt zich het werk Personnage. Tordoir vond inspiratie bij René Magritte die in Les Mots et les Images schrijft dat een woord in een schilderij de plaats kan innemen van het werkelijke object. Tordoirs werk bestaat uit acht verschillende delen die niet in één oogopslag te lezen zijn. Het spel van herhaling en typografie in combinatie met de zeefdruktechniek vormen alvast een welgemeende knipoog naar Marcel Broodthaers.
“Tordoir komt uit een periode dat de schilderkunst doodverklaard werd. Hij probeerde deze dan ook op zijn manier telkens opnieuw uit te vinden, met een eclectisch oeuvre tot gevolg. Daarnaast moet een kunstenaar zich ook de vraag stellen hoe hij omgaat met de (kunst) geschiedenis. Inspiratie vond hij dan ook bij de eerder vermelde Broodthaers en Magritte, maar ook bij een kunstenaar als Jan Vercruysse,” aldus Deboutte. “Narcisse maakt het de toeschouwer niet gemakkelijk. Hij geeft zelden alle sleutels weg die een werk kunnen openen. Hij biedt ons slechts een gefragmenteerd beeld van de wereld. Een wereld waarover hij bezorgd is. Zonder de moraalridder te willen spelen, laat Tordoir zijn bekommernis in de werken doorsluimeren.” De titel van de tentoonstelling wordt plots veel duidelijker.

Een schilderij is een pigment op een vlakke drager. Met dit gegeven ging Tordoir al in 1987 aan de slag en voor het werk Zonder titel plaatst hij zijn panelen haaks op de muur waardoor hij een extra dimensie aan het werk toevoegt. Als toeschouwer word je opnieuw verplicht om tijd te nemen omdat je de werken onmogelijk in een blik kan vatten. De haakse werken lokken een filmisch effect uit waarbij de toeschouwer uitgenodigd wordt om de gefragmenteerde beelden tot een eigen geheel te maken. Naast de indrukwekkende installaties biedt de presentatie met maquettes van Tordoir, Labor and Production: 1987-1998, samengesteld door Guy Châtel in samenwerking met Adriaan Verwée, een bijzondere inkijk in het artistieke proces dat Tordoir drijft. De boeiende tentoonstelling, de synergie tussen Raveel en Tordoir, en de pittoreske omgeving van de Leiestreek die in ieder seizoen haar eigen charme heeft zijn alvast voldoende redenen om naar de Leie af te zakken.

Time Without Future, Roger Raveel Museum,
Machelen-aan-de-Leie (B), 23 oktober 2022 t/m 5 maart 2023
http://www.rogerraveelmuseum.be

Dit artikel verschijnt in het nieuwe nummer van Beeldenmagazine.