De laatste dagen gaat dit woord weer over alle tongen. Ik maakte voor het eerst kennismaking met dit woord in combinatie met ‘filter’. Op mijn 12e werd ik de trotse eigenaar van een Yashicafototoestel.
De daarop volgende maanden waande ik me Robert Cappa of Robert Doisneau. Ik wilde het leven vatten binnen de dimensies van dat toestel. Mijn familie zal het geweten hebben. Zij betaalden voor de momentopnamen van een sanseveria op rust, een uitpuilende vuilnisbak of een vuile voetafdruk op de witte vloertegels. Deze laatste leverde me in tegenstelling tot mijn verbeelding geen Pulitzer for Photography op maar een intense dweilsessie met een kwade moeder op de achtergrond. Elke dag weer voedde ik mijn toestel fotorolletjes, spoelde ze manueel door, legde de vluchtigheid des levens vast en liet mijn ouders ze dan ontwikkelen in de Priba 2000. Ik was geen succes. Vele foto’s mislukten. Of fnuikten mijn ouders mijn toekomstig Magnumvoorzitterschap omdat ze niet geloofden in mijn artistieke kunnen? Na enthousiast gebruik verdween het toestel naar de achtergrond. Lenzen, polarisatie- en andere filters verdwenen naar de kelder van de verloren dromen om zoveel jaren later in een kringloopwinkel te belanden.
Nu heeft polarisatie een totaal andere betekenis gekregen: Polarisatie is het veroorzaken van een conflict of het versterken van tegenstellingen tussen partijen of bevolkingsgroepen. Het beruchtste plein van Antwerpen een andere naam geven? Polarisatie. Geen Herman, maar Pieter de Coninck. De kersttoespraak van de koning: polarisatie. De koning moet zijn mening voor zichzelf houden en daarvoor krijgt hij een gulle opslag in 2013.
Neen, geef me dan maar de polarisatie die ontstaat naar aanleiding van het kunstwerk HIM van Maurizio Cattelan in het ghetto van Warschau. Het beeld van een knielende en biddende Hitler wakkert de discussie aan die reeds tientallen jaren de media teistert. Zwijgen of duiden?
Voor mij de zoveelste gemiste kans om mensen even te laten nadenken. Het Simon Wiesenthal Center, een joodse organisatie, noemde de plaatsing van het beeld een ‘zinloze provocatie die een belediging is voor de nagedachtenis aan de joodse slachtoffers van de nazi’s’. Ik heb deze zin een aantal keer herlezen en ik begrijp het niet. Zinloze provocatie? Het plaatsen van nederzettingen op het grondgebied van een ander volk, lijkt me een zinloze provocatie. Dit kunstwerk is een memento mori. Moeten we in Vladslo dan het treurend ouderpaar van Käthe Kollwitz afbreken omdat het door een Duits echtpaar voorstelt dat rouwt om een zoon die gestorven is in Flanders Fields? Vae victis. Belediging voor de nagedachtenis? Ik vind dit net een mooi mea culpa. Hitler die bidt en vergeving vraagt.
Och ja, hineininterpretierung hoor ik u al fluisteren terwijl op de achtergrond de Top 1000 verderrolt. Kunst mag nog eens een geweten schoppen. De laatste tijd komt kunst alleen nog maar in het nieuws omdat een of andere miljardair een zonnebloempje tegen de muur wil of een schreeuw. Ik snap ook dat het Munchiaanse wezen zo schreeuwt als het zijn veilingprijs hoort. Daarvoor konden heel wat hongerige monden gevoed worden.
Neen, kunstenaars als Cattelan moeten er zijn en blijven. Gewoon omdat ze ons confronteren en polariseren. En omdat we er nu nog van kunnen genieten.
Kunstflaneur.be 