Aristoteles in Parijs

Volgens Aristoteles moet kunst aan drie voorwaarden voldoen. De laatste dagen stond ik oog in oog met de bekendste schilderijen uit de kunstcanon. Matisse, Picasso, Da Vinci en talloze anderen hengelden naar mijn aandacht. Zelden kregen ze meer dan een vluchtig klikje van de gsm. Teveel anderen op jacht naar dezelfde ervaring. Kunst is niet langer genieten, maar afstrepen. Been there, seen that. Parijs heeft ervoor gezorgd dat ik heel wat namen kan doorstrepen, maar of ze nu echt die waaw-beleving hebben opgeleverd? Ik vrees het niet.

‘Kunst moet goed zijn in zoverre dat het vakmanschap toont en de bedoeling van de kunstenaar overbrengt.’ Zo luidt de eerste voorwaarde van Aristoteles. Ik zou geen ogenblik willen twijfelen aan de capaciteiten van Da Vinci en Manet, maar bij Toulouse-Lautrec stel ik me toch de vraag of zijn rijke achtergrond geen duwtje in de rug was voor zijn artistieke doorbraak. Een tweede voorwaarde is dat ‘kunst moreel verheffend is en esthetisch aangenaam’. Ik denk dat de tijdgenoten van Manet het niet eens zouden zijn met deze stelling toen hij zijn Déjeuner sur l’herbe op het Parijse publiek losliet. Moreel verheffend? They beg to differ. Esthetisch aangenaam kan je het werk van Tianzhou Chen in het Palais de Tokyo ook niet noemen. Rappende getatoeëerde dwergen sieren de poster van Gangster Blood. Chinezen en kitsch, ze zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden.  Maar dit werk voldoet dan wel in ruime mate aan de laatste voorwaarde van Aristoteles: ‘een werk moet interessant zijn.’ Ik weet niet in welke mate rappende dwergen tot deze laatste categorie behoren, maar in het kader van de definitie zal ik mild zijn.

Volgens een andere definitie wordt kunst ook bepaald door de omgeving waarin ze zich bevindt. Met andere woorden verleent een museum elk voorwerp dat zich daarin bevindt de status van kunst (waarbij ik me best kan voorstellen dat Jan Hoet zaliger bij momenten de brandblusapparaten interessanter vond dan de aanwezige werken). Wat zou er gebeuren moest je Picasso’s werk Femme Enceinte tegenkomen op een rommelmarkt? Zou je dan in bewondering dit moment vastleggen op foto, of zou je dit smeed- en laswerk honend de rug toekeren?

Staat u me toe om tot slot een eigen definitie van kunst toe te voegen. ‘Kunst is het ogenblik dat zich laat vatten omdat je het toelaat.’ Ik schrijf dit blogstukje vanuit een klein appartement in Parijs. Naast me ligt een kat te slapen. Voorbijdrijvende wolken tekenen ondergaandezonschaduwen op flatgebouwen. Ook dat is kunst. Of een bakker die op de hoek van de straat You raise me up zingt en erin slaagt om mensen een paar minuten van hun steeds kostbaardere tijd af te snoepen.