Mia Goovaerts, de microbe die kunst heet

Soms krijgt een kunstenaarsdebuut de allure van een gebeurtenis die verder reikt dan de muren van één galerij. Mia (‘Mieke’) Goovaerts, 88 jaar, treedt pas nu naar buiten met een oeuvre dat decennialang binnenskamers rijpte. Alsof ze haar hele leven heeft gewacht op dit moment, geduldig, met de verf als stille getuige van een eigenzinnig pad. Het bijzondere is dat dit debuut niet op één plaats te zien is, maar tegelijk in twee galeries: bij Thierry Vancraeymeersch en Karine Baetens in Artodomo, en bij Galerij Ysebaert, waar een andere selectie van haar werk wordt getoond.

Die dubbele opening maakt van dit moment iets unieks. Alsof haar schilderijen, jarenlang verborgen gehouden, nu eindelijk lucht en ruimte krijgen en zich in twee verschillende contexten laten lezen. Artodomo zet haar figuratieve, poëtisch-realistische doeken naast de traditie van de abstractie die het huis kenmerkt, terwijl Ysebaert haar oeuvre toont in een bredere reflectie op de intimiteit van het kijken. Samen vormen de twee tentoonstellingen geen concurrentie, maar een echo: een dialoog over de kracht van een laat debuut en de frisheid van een schilderkunst die weigert oud te worden. Vorige week liet ik Annelies reeds aan het woord. Omdat de expo bij Artodomo een week later opent, is het nu tijd om Karine en Thierry aan het woord te laten.

Een leven tussen markten en schilderijen

Thierry vertelt zijn verhaal alsof kunst onvermijdelijk was. Als kind al volgde hij zijn vader langs markten en veilingen: het Vossenplein, de Zavel, plekken waar kunst en parafernalia ongeduldig door elkaar lagen. Daar leerde hij zien. Eerst vertrouwend op het oog van zijn vader, later op dat van zichzelf. Hij herinnert zich nog hoe hij twee menukaartjes vond met originele tekeningen van Paul Delvaux. Achthonderd frank (20 euro) betaalde hij er toen voor. Dat ogenblik was beslissend: de microbe had zich in hem vastgezet. Vanaf dan zou kunst niet langer louter iets zijn om te kopen of te verkopen, maar een levenslange fascinatie.

Samen met Karine groeide uit die drang Artodomo. Eerst als een kleine ruimte vol werken die na verloop van tijd geen plaats meer vonden. Later als een galerij in Antwerpen waar ontmoeting en verzameling samenvielen. Het was geen zakelijke berekening, maar een uitweg voor een hart dat te vol zat. Wat begon als een toevlucht voor de eigen collectie werd een plek waar anderen konden delen in die passie, waar kunst een doorgang vond naar de buitenwereld.

De evolutie van een smaak

Aanvankelijk kocht Thierry hetzelfde als zijn vader: klassieke schilderijen en tekeningen van de 17^e tot en met de 20^ste eeuw. Maar smaken groeien mee met de tijd. Gaandeweg verlegde hij zijn blik naar Belgische naoorlogse abstractie, een stroming die kracht en stilte, spanning en evenwicht verenigt. Die keuze sloot aan bij de markt, maar vooral bij de persoonlijke fascinatie voor schilderijen die niet zozeer vertellen, maar tonen hoe verf zich kan verzetten tegen leegte.

Toch bleef er altijd ruimte voor meer. Het koppel besefte dat een galerij geen museum mag zijn dat enkel de canon bevestigt, maar een plek waar ruimte is voor ontmoeting, voor ontdekking, voor de onverwachte wending. Het is precies in dat openhouden van perspectieven dat het werk van Mia zijn intrede deed.

Van hyper- naar poëtisch realisme

Toen Karine en Thierry voor het eerst werk van Mia zagen, wisten ze meteen dat hier iets bijzonders gebeurde. “Op het eerste gezicht zou je haar schilderijen hyperrealistisch kunnen noemen. De technische perfectie is onmiskenbaar. Maar dat label is te arm, te koud. Haar werk is meer dan louter nabootsing van de werkelijkheid. Het draagt een zweem van mysterie, een melancholie die zich niet laat benoemen, een verhaal dat fluistert tussen de verflagen.”

Daarom noemde hij het poëtisch realisme. Het is realisme dat niet streeft naar exactheid, maar naar evocatie. Het laat ruimte voor verbeelding, voor het onverwachte detail dat pas zichtbaar wordt voor wie langer blijft kijken. Een meisje met regendruppels op het glas. Een kartonnen doos die plots literatuur wordt. Een vlinderkastje waarin meer besloten ligt dan insecten.

Het detail dat je dwingt te blijven

In onze tijd, waarin een bezoeker gemiddeld niet langer dan vijf seconden naar een kunstwerk kijkt, is Mia’s werk een stille provocatie. Het vraagt om vertraging. Pas wanneer je je blik niet langer laat dicteren door snelheid, openbaart het zich. Dan zie je dat er een slang verscholen zit in het haar van een meisje. Dan besef je dat de druppels op het glas niet alleen water maar ook emotie zijn. Dan ontdek je dat elk detail een verhaal draagt dat je niet loslaat. Thierry zegt: “Je moet het willen zien.” Dat is waar. Haar werk is een oefening in aandacht, een oefening die ons herinnert aan de waarde van vakmanschap in tijden van fast business.

Het onvoltooide schilderij

Zijn favoriete werk van Mia is een schilderij vol post-its. Het lijkt niet af, en precies dat maakt het zo intrigerend. Pas wanneer alle blaadjes beschreven zijn, zal het voltooid zijn. Het werk nodigt uit om mee te schrijven, mee te leven. Het wordt een gastenboek, een vriendenboekje, een groeiend geheugen van iedereen die het aanraakt.

Dit is kunst die zich openstelt, die weigert gesloten te zijn. Het doet denken aan de romantische notie van kunst als dialoog, als gesprek tussen maker en toeschouwer. Alleen is hier de toeschouwer geen stille ontvanger, maar een actieve deelnemer. Misschien noteert een verzamelaar de namen van kunstenaars, misschien krabbelt een kind er een liefdesverklaring, misschien worden het boodschappenlijstjes. Het maakt niet uit. Het werk leeft, omdat het in handen van velen zal blijven veranderen.

De vitaliteit van een rijpe kunstenares

Wat het des te opmerkelijker maakt, is dat Mia dit oeuvre niet als jonge debutant neerzet, maar als kunstenaar op leeftijd. In een kunstwereld die geobsedeerd is door jong talent, toont zij dat frisheid niet aan jaren gebonden is. Haar schilderijen ademen de vitaliteit van iemand die haar stijl volledig heeft gevonden, die niet meer zoekt, maar enkel nog verder verfijnt.

Het is die vrijheid die haar werk zo overtuigend maakt. Het heeft de frisheid van een jonge geest en tegelijk de rust van iemand die weet wat ze wil zeggen. Er is geen twijfel, geen gekunstelde zoektocht naar originaliteit, alleen de pure drang om verhalen te schilderen die al in haar besloten liggen.

Een kantelpunt voor Artodomo

Voor Karine en Thierry betekent deze tentoonstelling meer dan een nieuwe naam in hun programmatie. Het is een kantelpunt. Het bewijst dat Artodomo niet alleen een huis is voor abstractie, maar ook voor figuratieve kunst die met dezelfde intensiteit naar diepte en betekenis zoekt. Het toont dat stijlen geen muren hoeven te zijn, maar vensters die elkaar versterken.

De ontmoeting met Mia opent ook voor de galerij nieuwe wegen. Ze trekt een ander publiek aan, nodigt uit tot een andere blik, en verbreedt tegelijk het verhaal van Artodomo zelf. Wat ooit begon als een kleine ruimte vol abstracte schilderijen, groeit hier tot een huis waar dialoog tussen tradities, stijlen en generaties vanzelfsprekend wordt.

Poëtisch realisme als uitnodiging tot herinnering

Wat Mia ons schenkt, is geen exacte weergave van de wereld, maar een wereld die groter wordt door de subtiliteit van de details. Een kartonnen doos wordt literatuur, een regendruppel wordt melancholie, een vlinderkastje wordt een herinnering aan een tijd die voorbijgaat.

Misschien is dat de kern van poëtisch realisme. Het is kunst die niet de illusie van werkelijkheid geeft, maar de werkelijkheid bezielt. Het toont wat er is, maar legt er een sluier van betekenis overheen. Het maakt de dingen lichter en zwaarder tegelijk.

Wanneer ik de galerij verlaat, denk ik terug aan die eerste anekdote van Thierry, over de menukaartjes van Delvaux. Ook daar zat het geheim in de toevallige ontdekking, in het detail dat zich pas aan de volhardende blik openbaart. Het is diezelfde blik die Mia van ons vraagt.

Artodomo opent met deze tentoonstelling een deur. Tegelijk weerklinkt die opening in Galerij Ysebaert, waar een ander facet van haar oeuvre zichtbaar wordt. Het is aan ons om binnen te gaan, stil te staan en te kijken. Langer dan vijf seconden. Tot de microbe ook ons besmet, en we de wereld niet langer zien zoals ze was, maar zoals ze kan zijn: poëtisch, gelaagd en eindeloos opnieuw te ontdekken.

De expo Poëtisch Realisme loopt van 21 september tot 26 oktober bij Galerie Artodomo.