Met meer dan veertig bronzen beelden en een wilde bloemenweide van 8.000 m² strijkt de Franse kunstenares Camille Henrot (1978) op imposante wijze neer in het Antwerpse Middelheimmuseum met haar eerste solotentoonstelling. Daarbij focust ze zich uitsluitend op haar beeldhouwpraktijk van de afgelopen tien jaar. Ze brengt sculpturen samen uit eerdere reeksen als Overlapping Figures (2011), Desktop Series (2013-2014), Monday (2016), System of Attachment (2018-2021), evenals Wet Job (2021), onlangs gepresenteerd op de Biënnale van Liverpool. Henrot wordt erkend als een van de meest invloedrijke figuren in de hedendaagse kunst.
De tentoonstelling ontleent haar naam aan deze laatste reeks. In de context van deze tentoonstelling heeft de titel Wet Job een meervoudige en veranderlijke betekenis. Het verwijst naar de geboorte, naar het geven van borstvoeding en het afkolven en tegelijkertijd naar de dood, de vloeibaarheid van identiteit en de soms rommelige aard van menselijke relaties. Haar beelden dragen zowel een kern van leven als dood in zich, als een dance macabre.
Camille Henrot is een reizigster. Ze werd geboren in Parijs, woont en werkt afwisselend in Berlijn en New York. Haar oeuvre, dat over de hele wereld tentoongesteld wordt, ontstaat uit een onderzoeksproces dat de grenzen aftast van de literatuur, psychoanalyse, sociale media en culturele antropologie om er vervolgens mee aan de slag te gaan. De kern van Henrots sculpturale praktijk is een impuls om vormen toe te schrijven aan de ‘tussenstaat’ van het lichaam. Dan weer zijn het uitingen in overgang van de ene toestand naar de andere, van verschuivende identiteiten of innerlijke conflicten. Haar hybride figuren verkeren in een staat van voortdurende wording, noch menselijk, noch dierlijk, noch plantaardig van vorm. Ze suggereren steeds dat ze kunnen evolueren of degenereren. Opvallend is de bewuste keuze voor brons, een materiaal dat niet dadelijk geassocieerd wordt met impulsieve en vluchtige vormgeving. Een mooi voorbeeld hiervan is het werk OCPD uit de reeks System of Attachment, waarbij het bronzen werk haast lijkt te zweven in de schaduw van de bomen.
Vooroordelen
In het Braempaviljoen bevinden zich drie sculpturen uit haar recente reeks Wet Job. Deze sculpturen verkennen de beperkingen en grenzen van het postnatale lichaam. Henrot kijkt naar het mechanisme van uitwisseling – tussen moeder en kind, maar ook tussen moeder en machine – het toedienen, zogen en afscheiden volgens schema. Terwijl in haar beelden het lichaam wordt getransformeerd van vast naar vloeibaar, van vloeibaar naar damp en van ingesloten naar lekkend, beschouwt Henrot de waarde van moedermelk als ondergewaardeerde en niet gecompenseerde arbeid. End of Me toont een borstkolfmachine die de kostbare moedermelk verzamelt. Bij A Free Quote druppelt de levensmelk weg uit vermoeide borsten maar ditmaal wordt ze niet opgevangen en tekent twee kleine plasjes op de bakstenen vloer. Bij Iron Deficiency wordt door middel van een strijkijzer een verbinding gelegd tussen de huishoudelijke taken en het postnatale uitgeputte lichaam. Ze is geboeid door gedachten over borstvoeding en schuld. “We staan uiteindelijk in schuld bij onze moeders. In industriële termen is moedermelk als een grondstof die de ene mens van een andere afneemt. Ik begon in psychoanalytische termen te denken dat de schuld die wij allen inherent aan onze moeder hebben, verantwoordelijk zou kunnen zijn voor de vooroordelen van de maatschappij ten opzichte van vrouwen. Dat het gevoel iets verschuldigd te zijn leidt tot een bepaald soort minachting,” aldus Henrot.
Laat het gras maar groeien
De nadruk op vruchtbaarheid vinden we ook terug in de installatie Hortiflora. “Henrot vindt dat kunst vruchtbaar moet zijn. Ze plant als het ware haar werken in het kunstpark en nodigt de kijkers uit om hun betekenis te laten groeien, net als de 8.000 m2 wilde bloemenweide die speciaal voor dit project werd ingezaaid,” aldus Sara Weyns, directeur van het Middelheimmuseum. Op weg naar de installatie Het Huis valt het op hoe uitwaaierende grassen en bloemen schaamteloos meewaaien in de warme zomerwind. Hierin bevindt zich Henrots werk 3,2,1 …, (2021), nu eens geen bronzen beeld maar een mixed media werk. Ook hier keert de zogende moeder terug. Tronend op een hoop afval uit een schildersatelier pinkt de moederkraai een traan weg. Voor Henrot is dit werk een duidelijke wake-up call. “We lijken altijd te consumeren, maar ook geconsumeerd te worden door onze eigen productie. (…) Het beeldhouwwerk staat voor de tweeslachtigheid tussen vernietiging en transformatie.”
Aquarel of video, sculptuur of tekst. Camille Henrot is van vele markten thuis en laat zich daarbij ook inspireren door andere kunstenaars uit de museumcollectie, zoals Germaine Richier, Alexander Calder en Jose Vermeersch. Haar werk Story of Substitute is een ode aan de nanny en alle mensen die zorgdragen voor andermans kinderen. Dit thema is ook terug te vinden in de ‘traumatische’ werken van Louise Bourgeois, wier vader een relatie had met de nanny van zijn kinderen.
Voor Wet Job beperkte ze zich tot de beeldhouwkunst. Het werd een geslaagde keuze waarbij sculpturen en bloemen gepland en geplant werden in het beeldenmuseum. Meer dan de moeite waard voor een zonnige dag naar Antwerpen.
Camille Henrot, Wet Job, Middelheim Museum, Antwerpen,
11 juni t/m 15 oktober 2022,
middelheimmuseum.be/nl/camille-henrot
Dit artikel verschijnt eveneens in Beeldenmagazine nr.94, 4 #2022
Kunstflaneur.be 