Met titels voor zijn projecten als Forward Escape into the Past en Clock of the Long Now wist de Antwerpse fotograaf Jim Campers mijn aandacht te strikken. Zijn werk balanceert tussen documentaire, fictie en historisch
onderzoek, in combinatie met persoonlijke en fictieve verhaallijnen. Een oeuvre dat om toelichting vraagt, maar evenzeer toelaat om een eigen plot te verzinnen.
Jim vertelt me dat hij altijd een knutselaar geweest is en voegt er onmiddellijk aan toe dat dit een voordeel is nu hij deze woning aan de Antwerpse zuidrand kocht om op te knappen. Hij toont me de leegte waar over enkele maanden zijn atelier zal huizen. Wat opvalt naast de werkmaterialen zijn de vele boeken die de leefruimte vullen. Hij mag dan wel fotograaf zijn, boeken vormen vaak de (literaire) uitvalsbasis voor zijn oeuvre.
Geïnspireerd door een terrorist en paddo’s
Zijn kennismaking met de fotografie was vrij alledaags, de manier waarop hij ermee aan de slag ging in ieder geval niet. Van 2009 tot 2012 studeerde Jim aan Sint-Lukas Brussel waar hij in 2012 deelnam aan een uitwisselingsprogramma met de Hochschule für Grafik und Buchkunst in Leipzig. In 2013 behaalde hij zijn masterdiploma in Fotografie aan de Koninklijke Academie voor Schone Kunsten in Antwerpen. Hij omschrijft zijn werk als een ambacht, een bewuste zoektocht naar beelden, waarbij toeval niet uitgesloten wordt. Zijn analoge werkwijze – met een loodzware 4×5”-camera – laat hem niet toe om snel snapshots te nemen. Deze techniek leerde hem niet alleen om aandachtig te kijken en zijn blik te verscherpen, maar ook om geduld te oefenen.
Het resultaat van zijn blik wordt pas zichtbaar na de nodige ontwikkelingsbaden. Het resultaat is een synergie van documentaire fotografie en fictie, samengesmolten tot een narratief geheel. Zijn werk vormt een spel van links en referenties waarbij de kijker uitgenodigd wordt om een eigen verhaal te ‘zien’. Dat deze dialoog een zekere voorkennis vereist van de kijker bewees hij met Forward Escape into the Past, zijn eerste solotentoonstelling op Belgische bodem.
In het Leuvense Museum M vervlocht hij twee reeksen beelden waarin de anarchistische ideeën van Theodore Kaczynski (ook wel gekend als ‘the Unabomber’) en Terence McKenna’s pleidooi voor verantwoord gebruik van psychedelische planten centraal stonden. Als hij mijn vragende blik ziet, legt Jim uit dat een leven in harmonie met de natuur en de bewuste keuze om zich terug te trekken uit de maatschappij de rode draad in zijn oeuvre vormen.
Een hinkelspel met existentiële vragen
Een gesprek met Campers doet denken aan de lectuur van Julio Cortazars Rayuela, een hinkelspel. Het is niet alleen een lineair gesprek, maar ook eentje waarvan elk antwoord verweven wordt met vorige vragen. Om de woorden om te zetten naar beelden besluiten we even zijn atelier in te duiken, of zoals hij het zelf noemt ‘een structuur van waaruit zijn werk begint’. Door zijn analoge aanpak hoeven we ditmaal niet op een pc-scherm naar werken te kijken. Fotografie is tastbaar, ademt ambacht op de muren. Mijn aandacht wordt getrokken door een foto van wat op het eerste gezicht het raderwerk van een uurwerk is. Vol enthousiasme vertelt Jim over zijn project Clock of the long now. “Dit project bestaat uit vijf unieke handgemaakte zoutprints, gebaseerd op een ontwikkeltechniek uitgevonden door William Henry Fox in het midden van de negentiende eeuw. Ik ging aan de slag met deze methode die gebruikmaakt van tafelzout en zilvernitraat om mijn fotografische bijdrage te leveren aan een klok die tienduizend jaar lang de tijd moet aanduiden. Deze lange periode staat haaks op het kortetermijndenken
dat in onze moderne tijden overheerst. Stilstaan en even nadenken, terug naar de natuur. De geest van Thoreaus Walden is nooit ver weg in mijn werk.” Vervolgens krijg ik een boeiende uiteenzetting over het project. Voor alle duidelijkheid vertelt Jim datczijn foto’s berusten op een prototype dat zich bevindt in het Londense Science Museum. Het originele project is nog in volle opbouw diep in een gebergte in West-Texas. De klok wil een reflectie bieden over onze omgang met het heden en de gevolgen in de toekomst. Tienduizend jaar, de levensloop van de klok, is ongeveer gelijk aan de geschiedenis van de menselijke technologie.
Over juxtapositie en multitemporaliteit
Met een haast onmerkbare souplesse neemt Jim me mee naar een project in progress waarbij hij zichzelf opnieuw de vraag stelt over heden, verleden en toekomst. “Het verleden is altijd aanwezig, maar wat met de toekomst? Geschiedenis is geen harmonische aaneenschakeling van momenten, maar een interactieve juxtapositie van verleden, heden en toekomst. Met Long Now wil ik een houvast creëren voor deze juxtapositie door op zoek te gaan naar plaatsen en beelden die een multitemporaliteit
in zich dragen.” Een mooi voorbeeld hiervan vinden we terug in de werken Joints en Shenzen. Terwijl in het eerste werk de funderingen gelegd worden voor een gebouw, toont Shenzen ons een gedeelte van een (anonieme) wolkenkrabber. Beide foto’s tonen ons niet het gehele werk, alsof de fotograaf ons duidelijk wil maken dat het geheel van ondergeschikt belang is. Een betonnen wolkenkrabber tegenover een houten gebinte. Beiden de ambitie om gebouwd te worden voor de eeuwigheid, maar met een duidelijke waarschuwing dat dit wellicht niet zal zijn. In Shenzen overheerst de constructie, bij
Joints is de natuur nog expliciet aanwezig in het beeld, klaar om haar plaats opnieuw op te eisen.
Het werk van Jim Campers vraagt aandacht. Werken in installatie vormen niet alleen een dialoog met elkaar, maar treden ook in gesprek met de toeschouwers. Analogie en associatie vormen Campers’ basis voor dialoog: een hinkelspel van gedachten dat de nodige aandacht vraagt, maar ook de nodige voldoening oplevert voor wie tijd neemt om een eigen verhaal te schrijven.
Dit artikel verscheen eerder in TheArtCouch #10.
Kunstflaneur.be 